ایلنا نوشت: این روزها نیز تبلیغ کالاهای مختلف توسط ستاره‌های سینما و تلویزیون ایران بیش از همیشه اوج گرفته و تلویزیون که در سال‌های طولانی تبلیغ‌هایی با تصاویر بازیگران را پخش نمی‌کرد، دیگر هیچ ممانعتی برای این مسئله قائل نیست. در ادامه سعی کردیم به تاریخچه این موضوع در ایران بپردازیم.
تبلیغ کالاهای مختلف توسط سلبریتی‌ها محدود به ایران نبوده و همه ما تبلیغات برندهای خارجی را با حضور ستاره‌های دنیای سینما و ورزش به خاطر داریم. این روزها نیز تبلیغ کالاهای مختلف توسط ستاره‌های سینما و تلویزیون ایران بیش از همیشه اوج گرفته و تلویزیون که در سال‌های طولانی تبلیغ‌هایی با تصاویر بازیگران را پخش نمی‌کرد، دیگر هیچ ممانعتی برای این مسئله قائل نیست. اما مسئله‌ای که کشور ما را در زمینه حضور چهره‌های هنری و ورزشی در تبلیغات متفاوت از کشورهای دیگر می‌کند، عدم وجود قوانین و ضوابط مشخص در زمینه حضور چهره‌های هنری و ورزشی است. البته به هر ترتیب مسئولان زیربط هربار که در مقام پاسخگویی در این موضوع قرار می‌گیرند، با رد شبهه‌های مطرح شده، اعلام می‌کنند که همه چیز شفاف است و هیچ مسئله‌ای در این زمینه وجود ندارد.
به بهانه گسترده شدن تبلیغ کالاهای مختلف توسط سلبریتی‌هایی همچون نوید محمدزاده، آتیلا پسیانی، شقایق دهقان و افراد دیگر سعی کردیم به مرور فراز و فرود این موضوع در سال‌های گذشته بپردازیم.
تبلیغات سلبریتی‌ها و خط‌شکنی کریم باقری
در دو دهه گذشته، تبلیغات کالاهای مختلف توسط سلبریتی‌های ایرانی در حال پیمودن مسیری بود تا تبدیل به روندی معمول شود. در دهه ۷۰ پای چهره‌ها با خط‌شکنی از طرف فوتبالیست‌ها به تبلیغات تجاری باز شد. به عنوان مثال کریم باقری با تولیدکننده یک محصول بهداشتی قرارداد بست که البته این اتفاق با مخالفت‌های بسیاری مواجه شد. ولی همین موضوع زمینه را برای ورود بازیگران به تبلیغات تجاری را هم فراهم آورد. جالب آنکه ناگهان این کار به دلایلی نامعلوم به طور کل برای سلبریتی‌ها ممنوع اعلام شد و تا چند سال خبری از تبلیغاتی به این شکل نبود.
بیلبوردهای شهری با رنگ تبلیغات برندهای مختلف توسط سلبریتی‌ها
نمی‌توان به طور دقیق گفت، اما شواهد باقی مانده این‌طور می‌گوید که در دوران ممنوعیت تبلیغ در آگهی‌های تلویزیونی، جمشید مشایخی اولین کسی بود که سال ۸۲ چهره‌اش برای تبلیغ برند یک کولر گازی، روی بیلبوردهای تبلیغاتی شهرها رفت. اتفاقی که نقدهای وسیعی به دنبال داشت اما این اقدام او راه را برای سلبریتی‌های دیگر هموار کرد.
محمدرضا گلزار یکی از پرکارترین بازیگرها در زمینه تبلیغات بوده که همچنان نیز مورد توجه برندهای مختلفی است. او سال‌ها برای چند کمپانی ایرانی تبلیغ کرد و همچنین سفیر برندهای خارجی در ایران نیز بوده است.
بهرام رادان نیز به واسطه معروفیتی که بیشتر به واسطه چهره‌اش داشت، توانست حضوری فعال را روی بیلبورهای شهری تجربه کند. تابلوهای تبلیغاتی یک برند چرم یکی از پرسر و صداترین تبلیغاتی است که در این سال‌ها با چهره بهرام رادان و بهنوش طباطبایی روی بیلبوردهای شهری رفته است. البته رادان یکی از مدل‌های عکس در ژورنال این تولیدی نیز بوده و در چند تیزر نیز بازی کرده است.
درست در روزهایی که حضور بازیگرها در تبلیغ‌های شهر جدی شده بود و برندهای مختلف برای جلب رضایت چهره‌های شناخته شده از هم سبقت می‌گرفتند، مهران مدیری با چای روی بیلبوردهای شهری رفت. اتفاقی که در دوران خود سروصدای زیادی به همراه داشت و برخی اعلام کردند که مدیری برای این کار ۱۰۰ میلیون تومان دستمزد دریافت کرده که در آن زمان مبلغی به مراتب بیشتر از دستمزد او برای تولید سریال‌های تلویزیونی بود. البته مدیری در سال‌های اخیر با جلب نظر اسپانسری به نام «اول مارکت» نیز حضوری فعال در زمینه تبلیغات داشته است.
حمید گودرزی، رضا یزدانی، پوریا پورسرخ، امیرعلی دانایی، رضا کیانیان، بهاره رهنما، ایرج نوذری، بهنوش بختیاری، مهناز افشار، الیکا عبدالرزاقی و امین زندگانی نیز ازجمله چهره‌هایی بودند که در زمان ممنوعیت پخش تبلیغ با حضور بازیگران از تلویزیون به تبلیغ کالاهایی پرداختند که روی بیلبوردهای شهری تبلیغ می‌شد و همچنان مورد تقاضای صاحبان برندهای مختلف بود. اما به ناگاه فعالیت چهره‌ها در تبلیغات بازرگانی به هر شکل ممنوع شد و این مدل از تبلیغات فرودی چند ساله را تجربه کرد.
ظهور ماهواره، آزادی تبلیغات توسط سلبریتی‌ها
ممنوعیت‌ها تاجایی پیش رفت که موجبات نزدیکی چهره‌های سرشناس ایرانی به تبلیغات شبکه‌های ماهواره‌ای را فراهم آورد. به عنوان مثال حسین رضازاده (قهرمان وزنه‌برداری جهان) و ناصر حجازی (دروازبان سابق تیم ملی ایران) با تبلیغ یک شرکت املاک در شبکه‌های ماهواره‌ای تمام توجهات را معطوف خود کردند.
این موضوع تاجایی پیش رفت که در اولین روزهای سال ۸۷، سازمان تربیت بدنی در بیانیه‌ای حضور قهرمانان ملی را در تبلیغات شبکه‌های ماهواره ممنوع کرد؛ اما این ممنوعیت مورد پذیرش رضازاده و حجازی قرار نگرفت و آنها به کار خود مشغول بودند و قصد داشتند در سری جدید تبلیغات دو بنگاه خرید و فروش املاک نیز شرکت کنند. (بر اساس اخباری که در آن زمان منتشر شده، دستمزد رضازاده برای این تبلیغ ۲۰۰ میلیون تومان و دستمزد حجازی ۴۰ میلیون تومان بوده است.)
شاید بتوان گفت همین مسئله که نزدیکی بیشتر سلبریتی‌ها به شبکه‌های ماهواره‌ای را به همراه داشت، سبب شد تا بالاخره دستور لغو این ممنوعیت صادر شود. با توجه به دستورالعمل وزارت ارشاد که از اواخر دهه ۸۰ تا اوایل دهه ۹۰ شرکت هنرمندان به‌ویژه بازیگران را در تبلیغات بازرگانی غیر قانونی اعلام کرده بود، آگهی‌های تلویزیونی تنها با بهره بردن از صدای برخی از بازیگران پخش می‌شد اما لغو این ممنوعیت، تبلیغات کالاهای مختلف با حضور سلبریتی‌های ایرانی را وارد فاز تازه‌ای کرد.
در دستورالعمل جدید که با امضای مدیرکل بازرگانی صداوسیما به شرکت‌های تبلیغاتی ارسال شده، آمده بود: «به منظور ارتقای ظرفیت و بهبود سطح کیفی آگهی‌های بازرگانی، به اطلاع می‌رساند استفاده از تصاویر هنرمندان و بازیگران سریال‌ها و انیمیشن‌های ایرانی در تولید کالاها و محصولات داخلی حسب نظر اداره کل بازرگانی بلامانع است.»
رونق تبلیغات تلویزیونی با حضور سوپراستارهای سینمایی
بنابراین مجددا حضور سلبریتی‌ها در تبلیغات رونق گرفت و اکنون حتی شاهد هنرنمایی بازیگران مختلفی در آگهی‌های تلویزیونی هستیم.
سروش جمشیدی که زمانی با کاراکتر «قیمت» در مجموعه «دورهمی» به شهرت رسید، چند ماهی است که هر شب در شبکه‌های مختلف تلویزیون پشت تریبونی قرار گرفته و در قامت استندآپ کمدی به تبلیغ یک محصول غذایی می‌پردازد.
امیرحسین آرمان هم بازیگر دیگری بوده که به تازگی در سریال مانکن به شهرت بیش از گذشته رسید. او این روزها مشغول تبلیغ برای یک برند پوشاک بوده و گاه هرشب با تست کت و شلوارهای این برند خودنمایی می‌کند.
پژمان جمشیدی که حالا چهره محبوب سینما و تلویزیون لقب گرفته است، علاوه بر حضور فعال در سینما و تلویزیون، به تبلیغ یک برند فرش نیز مشغول است که اتفاقا از تلویزیون نیز پخش می‌شود.
امین حیایی که روزگاری یکی از سوپراستارهای سینمای ایران به شمار می‌آمد نیز این روزها به رغم حضور فعال به عنوان یکی از داوران برنامه «عصر جدید» و بازی در فیلم‌های مختلف، به تبلیغ یک برند سس می‌پردازد.
نوید محمدزاده سوپراستار این روزهای سینمای ایران بوده که در تصمیمی جالب توجه، این روزها به تبلیغ یک برند آب میوه پرداخته است.
آتیلا پسیانی، شقایق دهقان، نیما فلاح و سحر ولدبیگی از دیگر چهره‌هایی هستند که این روزها علاوه بر فعالیت‌های دیگرشان، ما آنها را در تبلیغ کالاهای مختلف می‌بینیم. جدا از اینکه این اتفاق ممکن است سرمایه اجتماعی بازیگران را با مسئله‌ای جدی مواجه کند، به هر ترتیب در نقاط مختلف جهان مرسوم بوده و ستاره‌های مختلف در دنیا با این کار منبع درآمد تازه‌ای را برای خود فراهم کرده‌اند. در هالیوود میزان تولید و فروش پروژه‌های مختلف و دستمزد بازیگران به صورت کاملا شفاف مشخص بوده و افراد باتوجه به امنیت شغلی که اتحادیه‌های مختلف برای آنها فراهم می‌کنند، موظف به پرداخت مالیات‌های سنگینی هستند که به‌طور واضح در اختیار رسانه‌ها است. اما در ایران همچنان از اتحادیه‌هایی این‌چنین خبری نیست و حتی برای فعالان حوزه هنر شغل به معنای درست تعریف نشده است. به همین دلیل فرایند تعیین دستمزدها مشخص نبوده و به تبع میزان مالیات افراد نیز مشخص نیست. گسترش این مدل از فعالیت سلبریتی‌ها و گسترش آن به حوزه تبلیغات موجب عدم شفافیت بیشتر در این زمینه خواهد شد.